at kun je als vrouw doen als je partner gewelddadig is? Of als je als kind thuis te maken hebt met seksueel of fysiek geweld? Of als je dat ziet bij een ander kind? Jarenlang konden burgers in deze regio nergens hun recht halen. Maar deze tijd is nu voorbij.
De verandering begon klein: met een gesprek over rechtvaardigheid, georganiseerd door IJM Colombia: de Justice Roundtable. Dat groeide uit tot een zogenaamd Local Justice System – een samenwerking tussen overheid en gemeenschap om beter te reageren op geweld en onrecht.
‘We spraken met verschillende professionals over seksueel en fysiek geweld tegen vrouwen en kinderen. Samen hebben we actie ondernomen om beter in te spelen op wat mensen nodig hebben op het gebied van justitie,’ vertelt José Silva Rincón, specialist rechtshandhaving bij IJM Colombia.
Een Local Justice System (LJS) is een initiatief van het Colombiaanse ministerie van Justitie. Het doel is om de toegang tot recht te verbeteren en het vreedzaam samenleven in gemeenschappen te versterken – vooral in landelijke gebieden waar veel geweld voorkomt. Daarom doen ook burgers en maatschappelijke organisaties actief mee.
‘Een LJS laat zien hoe justitie in een gebied werkt – niet alleen vanuit de overheid, maar bezien vanuit de hele gemeenschap,’ zegt Germán Vallejo, juridisch adviseur bij IJM.
In deze regio bouwt het LJS voort op wat de Justice Roundtable al deed: instellingen beter laten samenwerken, problemen benoemen, oplossingen bedenken en vooral – burgers laten meepraten en meebeslissen.
‘Het verschil is dat we nu groter denken: we betrekken meer mensen uit de gemeenschap en pakken niet alleen geweld aan, maar alle problemen rond gerechtigheid en samenleven,’ legt José uit.
Een jonge vrouw in Colombia. ‘We werken samen om kinderen en vrouwen te beschermen tegen geweld.’
De Justice Roundtable, met lokale ambtenaren, rechters, aanklagers, politie en gemeenschapsleiders, identificeerde samen met IJM zes belangrijke obstakels voor gerechtigheid in zaken van seksueel en fysiek geweld. Ze bedachten 32 concrete oplossingen. Eén daarvan was een zorgmodel voor vrouwelijke slachtoffers van geweld, ontwikkeld met de Universidad Externado. Dit model geeft duidelijke richtlijnen en zorgt voor meer betrokkenheid van de gemeenschap.
‘Dankzij de middelen van IJM weten vrouwen nu hoe ze hun rechten kunnen bewaken en erop kunnen toezien dat rechtszaken doorgaan,’ zegt een leider van het Women Protectors Network.
De overgang naar het LJS vraagt om actieve deelname van de gemeenschap: vrouwen en mannen, jongeren, leraren en vertegenwoordigers van etnische en religieuze groepen. Hun stem maakt het systeem sterker en eerlijker. ‘De gemeenschappen voelen de gevolgen van geweld het sterkst. Hun perspectief helpt ons begrijpen hoe we echt verandering kunnen brengen,’ aldus José.
Het LJS werkt al, maar heeft nog geen officiële juridische status. In september vond een symbolische ondertekening plaats, en in november zal het voorstel worden voorgelegd aan de gemeenteraad. ‘IJM helpt bij het opstellen van het model en biedt technische ondersteuning. Maar het uiteindelijke doel is dat de gemeenschap en de lokale overheid zelf verdergaan,’ zegt José.
Om duurzaam te blijven, moet het LJS worden opgenomen in het gemeentelijk ontwikkelingsplan en ondersteund worden door het ministerie van Justitie. José: ‘We hebben geholpen bij het opbouwen van lokale capaciteit en beleidskaders, maar we zullen niet voor altijd in het gebied aanwezig zijn. Die steun op nationaal niveau is essentieel.’
De leider van het Women Protectors Network beklemtoont: ‘Het is belangrijk dat het LJS onderdeel wordt van de wet- en regelgeving van de gemeente, zodat toekomstige burgemeesters het systeem niet laten verdwijnen. Het maakt niet uit welke partij aan de macht is; gerechtigheid is iets wat we allemaal nodig hebben.’