Het zijn geen kleine zaken waar Ruth zich mee bezighoudt. Toen ze als jurist bij de gemeente Almelo werkte, hielp ze bijvoorbeeld mee in de aanpak van een groot netwerk van drugscriminelen. “Het was mijn taak alle dossiers rond die zaak weg te werken,” vertelt ze. “Zo ben ik in het wereldje gerold. Tijdens dat werk merkte ik: hier gaat mijn hart sneller van kloppen. Het geeft enorme voldoening om iets te kunnen doen tegen criminelen in onze samenleving.”
Dat werk vraagt soms om lastige keuzes. “Ik was betrokken bij de sluiting van een drugspand van een van de grootste cocaïnedealers in Twente,” vertelt ze. “Het gevolg daarvan was dat zijn zwangere vrouw en een minderjarig meisje op straat kwamen te staan. Bij zulke bestuurlijke maatregelen raak je dus niet alleen degene die zich bezighoudt met illegale activiteiten, maar ook de mensen daaromheen. Daar moet je goed over nadenken en zorgvuldig in te werk gaan.”
Reacties van buurtbewoners bemoedigen haar om door te gaan. “Deze criminaliteit kun je nooit helemaal uitroeien, maar je kunt wel echt plaatselijk verschil maken,” vertelt ze. “Voor bewoners is het een enorme opluchting als een drugspand wordt gesloten en ze weer veilig over straat kunnen.”
Het werk in Almelo tegen drugscriminaliteit smaakte naar meer. Bijna vier jaar geleden besloot Ruth als zelfstandig juridisch adviseur aan de slag te gaan. Als specialist in de aanpak van ondermijning helpt ze nu overheden om in te grijpen bij misdaad en maakt ze organisaties weerbaar tegen criminele inmenging.
“Ik richt me graag op de aanpak van ondermijnende criminaliteit bij overheidsorganisaties. Daarbij moet je denken aan soorten criminaliteit waarvan het effect is dat ze onze maatschappij ondermijnen: misdaad die zaagt aan de pijlers waar wij voor staan, aan onze normen en waarden. Zoals zorgfraude, drugscriminaliteit, mensenhandel en witwassen. Als overheid wil je hier niet aan meewerken, maar criminelen hebben de overheid wel nodig voor hun criminele praktijken. Voor een subsidie of een vergunning bijvoorbeeld. Je moet dus alert zijn dat je hen niet ongewenst faciliteert.”
Om de bewustwording hierover te vergroten organiseert ze zogeheten ondermijningsdagen voor gemeenten. Door het inzetten van interactieve werkvormen zorgt ze ervoor dat het onderwerp gaat leven en de impact van misdaad voelbaar én bespreekbaar wordt. Zo kun je een pubquiz, training en een escaperoom voor jongeren bij haar boeken. Ook kan er een rondleiding door een hennepkwekerij en cocaïnewasserij worden gegeven.
“Door iets te doen, leer je het beste,” is de overtuiging van Ruth. “Op een speelse manier maak je nader kennis met een onderwerp dat eigenlijk heel serieus is. Een serious game dus.”
Signalen herkennen
Haar nieuwste project is een escaperoom over arbeidsuitbuiting. Deelnemers stappen in het verhaal van Elena, een Roemeense vrouw die in een wasserette wordt uitgebuit. Ruth: “Ik had al heel lang het idee om dit te ontwikkelen. Ik was getriggerd door een verhaal over eenzelfde soort uitbuitingssituatie in Zaandam, waarbij mannen uit Syrië in stellingkasten moesten slapen. Zij zaten opgesloten in een pand op een bedrijventerrein. Door middel van een integrale actie zijn die mensen toen bevrijd. Dat verhaal inspireerde mij om deze mobiele escaperoom te ontwikkelen.” Het doel van de escaperoom is dat deelnemers niet alleen signalen leren herkennen, maar ook weten wat ze ermee kunnen doen.
Ze hoopt dat mensen door de escaperoom zien dat moderne slavernij niet alleen iets van ver weg is. Het gebeurt ook dichtbij: in je eigen stad of dorp of misschien zelfs in je eigen straat. “Het woord ‘mensenhandel’ klinkt voor veel mensen heel zwaar,” vertelt Ruth. “Veel mensen denken aan seksuele uitbuiting en beseffen niet dat arbeidsuitbuiting ook onder mensenhandel valt. Denk aan de recente zaak van uitgebuite schoonmakers in een sportschool in Amsterdam of de recente berichten van de Nederlandse Arbeidsinspectie over keukens waar mensen onder erbarmelijke omstandigheden moesten werken en slapen. Jongeren die op de hoek van jouw straat staan te dealen, kunnen ook slachtoffer zijn van criminele uitbuiting. Het schuilt in dingen die je in het dagelijks leven kunt tegenkomen.”
Structurele verandering
Ruth was al jaren donateur van IJM voordat ze business partner werd. “Ik geloof heel erg in wat IJM doet,” vertelt ze. “Jullie richten je niet alleen op individuele slachtoffers van uitbuiting en moderne slavernij, maar ook op structurele verandering van rechtssystemen. Jullie blussen geen brandjes, jullie bouwen duurzame oplossingen.”
Afgelopen februari bezocht Ruth een diner voor business partners, aansluitend op het leiderschapsevent van IJM. “Tijdens dat diner sprak Cassie, een survivor van misbruik voor livestreams. Haar verhaal maakte diepe indruk op mij.”
Voor Ruth is het netwerk van business partners van grote waarde. “Het is zó inspirerend om deel te zijn van een groep mensen met dezelfde hartgesteldheid. Je motiveert elkaar, waardoor zogezegd het vuurtje van binnen harder gaat branden. Zo sprak ik met een officier van justitie die aanwezig was en dat gaf mij nieuwe energie voor mijn werk. Het is mooi om te merken dat we allemaal hetzelfde doel hebben: strijden tegen onrecht en gerechtigheid een stukje dichterbij brengen.”
Ruth hoopt dat meer mensen in beweging komen – door het werk van IJM te steunen én alert te zijn op uitbuiting dichtbij. “Ik merk soms dat we in Nederland met twee maten meten. Over Oost-Europeanen hoor je bijvoorbeeld: ‘Ja, die willen ook hard werken. Die zijn wel wat gewend en die piepen ook wat minder...’ Maar is dat eerlijk? En klopt het wel met onze wetgeving? Hoe zou je zelf behandeld willen worden? Iedereen kan iets doen – door signalen te herkennen, door te melden, door bewustwording te creëren. We mogen niet toekijken en denken dat dit iets is voor anderen om op te lossen.”
Word ook Business Partner van IJM!
Wereldwijd staan er ondernemers op die vechten tegen onrecht. Doe mee in deze strijd tegen slavernij en word partner van IJM! Ieder bedrijf is uniek. Wij gaan voor partnerschap op maat. In een partnerschap tussen bedrijven en IJM gaan wij samen op zoek naar hoe de unieke aspecten van uw onderneming aansluiten bij het werk van IJM. Meer weten? Ga naar IJMnl.org/bedrijven of neem contact op met Else Voortman: 06-41933854, [email protected]