“Ik werkte twaalf tot vijftien uur per dag in een sweatshop en kreeg per slopende dienst een bedrag dat nu omgerekend twee dollar zou zijn, maar alleen als ik de vereiste honderden kledingstukken af had. Ik at, sliep en zwoegde op een werkplek in een sweatshop die niet groter was dan een gevangeniscel.”
Dat vertelde Nasreen Sheikh, die als 9-jarig meisje in de kledingindustrie belandde. Ze vertelde dat veel jonge vrouwen vingers of zelfs een hele hand kwijtraakten bij het werken met de naai- en snijmachines. “Toen al wist ik diep vanbinnen dat mensen er niet voor zouden kiezen die kleren te kopen als ze werkelijk beseften waar ze vandaan kwamen en hoe ze waren gemaakt.”
Het is één van de vele confronterende verhalen die in dit boek staan opgetekend. Verhalen over een realiteit die vaak buiten ons blikveld blijft, maar waarmee we via productieketens allemaal verbonden zijn. De auteur, correspondent voor CNN en zelf achterkleindochter van een verhandelde Afghaanse vrouw, heeft zich duidelijk grondig verdiept in het thema. Haar boek is gebaseerd op verhalen van overlevenden van mensenhandel, wetenschappelijke onderzoeken en tientallen interviews met experts.
Omkoopbare artsen
Bijzonder aangrijpend is het hoofdstuk over orgaanhandel, een vorm van mensenhandel die sterk in opkomst is. Ze vertelt over Ahmed, student geneeskunde in Egypte. Een professor lokte hem onder het voorwendsel van een studiebeurs en een baan in Europa naar zijn villa. Enige tijd later werd Ahmed wakker in een medische kliniek met nog maar één nier.
Bij orgaanhandel werken criminelen vaak samen met mensen uit de bovenwereld, met artsen, verpleegkundigen, juristen en douanes die omkoopbaar zijn. Ook professionals in West-Europese landen als het Verenigd Koninkrijk en Nederland zijn hierbij betrokken.
Bij mensenhandel voor prostitutie zie je eveneens dat het in stand blijft door corruptie. Zo schrijft de auteur over tien Duitse mannen van middelbare leeftijd die zich opmaken voor een ‘kinky weekend’ in een hotel aan de Via Domitiana in Castel Volturno, Zuid-Italië. “Ze hebben de diensten van vierentwintig Nigeriaanse vrouwen gereserveerd, die allemaal slavin zijn van dezelfde Nigeriaanse hoerenmadam. (…) Tijdens het weekend gedragen de mannen zich als beesten. Ze zijn dronken en bandeloos, schofterig en lomp, en de vrouwen klagen. Maar de politie komt niet – het is per slot van rekening een publiek geheim wat er zich afspeelt in dat deel van Italië, een openlucht seksmarkt waar kersverse seksslavinnen worden opgeleid op de drukste seksstraat van Europa.”
Een apart hoofdstuk wijdt de auteur aan wat ze ‘de donkerste kant van mensenhandel’ noemt, seksuele uitbuiting van kinderen. Ze vertelt het verhaal van ‘Daisy’, een van de duizenden alleenstaande minderjarigen die in de afgelopen jaren zijn verdwenen nadat ze als ongedocumenteerde migrant via Italië in Europa waren aangekomen. Ze verbleef in een opvanghuis in Italië. Tot ze na een wandeling vermist raakte. Daisy werd vervolgens gesignaleerd in een reeks kindermisbruikfilms op het darkweb, waarin ze vaak was vastgebonden en gekneveld.
Doordat kinderen als Daisy geen identiteitspapieren hebben, vormen ze een gemakkelijk doelwit, legde een Interpol-rechercheur de schrijfster uit. “Het zijn geesten. Het zijn letterlijk onzichtbare slachtoffers die niemand kan redden omdat niemand weet wie ze zijn (…) Het darkweb biedt inspiratie aan het schuim der mensheid. Daar is alles mogelijk.”
Niet machteloos
De gruwelijke verhalen en feiten uit ‘Ieder lichaam heeft een prijs’ kunnen verlammend werken. Mensenhandelaren gaan zo gewetenloos te werk, dat je je afvraagt: Kunnen we de strijd hiertegen ooit winnen?
Maar Latza Nadeau benadrukt dat we niet machteloos hoeven toe te kijken. Zo kunnen consumenten hun stem laten horen en bewuste keuzes maken, bijvoorbeeld als het gaat om kleding. Ze wijst erop dat we geld kunnen inzamelen voor relevante hulpinitiatieven of zelf vrijwilliger kunnen worden bij organisaties tegen mensenhandel. Ook binnen de financiële sector kunnen cruciale stappen worden genomen. “Het VN-protocol verplicht banken niet om verdachte illegale activiteiten in de gaten te houden en te melden, vooral witwaspraktijken, die vaak hand in hand gaan met mensenhandel.”
Ten slotte wijst ze op het belang van bewustwording. Mensenhandel kan zo snel groeien, omdat we wegkijken. “We dragen allemaal op een of andere manier bij aan deze gesel, hetzij door de producten die we kopen of de mensen die we in dienst nemen, hetzij door niets te doen. Maar we kunnen op allerlei manieren een kleine bijdrage leveren in de strijd tegen mensenhandel.” De boodschap van dit urgente boek mag niet genegeerd worden.
Tekst: Gertjan de Jong
N.a.v. ‘Ieder lichaam heeft een prijs - Geld, leugens en de verborgen handel in mensenlevens’ door Barbie Latza Nadeau, uitgeverij Balans, € 24,99.