Hun boodschap is duidelijk: het huidige rechtssysteem verergert vaak het trauma van slachtoffers in plaats van dat het hen helpt. De workshop, georganiseerd door FENIX (een groep overlevenden van seksueel geweld) en psycholoog Jorge Paredes van IJM Bolivia, laat zien hoe belangrijk empathie is bij het werken met slachtoffers.
“De workshop richt zich op professionals die in direct contact staan met slachtoffers van seksueel of fysiek geweld,” vertelt Jorge. “We willen dat zij met empathie handelen en overlevenden steun en bescherming bieden. We weten dat het een grote impact heeft om hen persoonlijk te zien en te horen.”
Uit de verhalen werd duidelijk hoe een forensisch arts een onderzoek uitvoert na misbruik: “Sommige overlevenden vertelden dat ze zich tijdens dat onderzoek nog slechter voelden dan tijdens de aanranding zelf, omdat het zo onmenselijk was.”
Workshopleiders van FENIX en IJM Bolivia
Als overlevende van seksueel geweld kun je niet zomaar voor een groep van tientallen mensen gaan staan en je verhaal vertellen. Hier gaat een lange en moeilijke reis aan vooraf. “Als iemand fysiek en mentaal niet in orde is, kan hij of zij anderen niet helpen of de publieke opinie beïnvloeden,” zegt Jorge. “Daarom is de eerste stap voor iemand die na seksueel of fysiek geweld bij FENIX aankomt, emotionele en psychologische steun. Alleen vanuit die zorg en ondersteuning kan herstel echt beginnen.”
Tijdens de workshop wordt ook een video getoond van leden van FENIX. Het eerste deel laat zien hoe slachtoffers van verkrachting momenteel slecht worden behandeld, met vooroordelen en ontmenselijking. Het tweede deel laat zien hoe ze behandeld zouden moeten worden, met respect, warmte en waardigheid. Jorge: “Na de video houden we een discussie. Sommige forensisch artsen waren tot tranen toe geroerd en boden zelfs hun excuses aan. Een aantal politieagenten heeft ook toegezegd om met meer menselijkheid, gevoeligheid en respect voor de mensenrechten te zullen handelen.”
De belangenbehartiging van FENIX blijft niet beperkt tot workshops. Ze bereikt ook het rechtssysteem. Momenteel werkt FENIX aan een wetswijziging, met als doel seksueel misbruik van minderjarigen opnieuw te definiëren als seksueel geweld. “We maken deel uit van werkgroepen waar we kunnen bijdragen aan wetshervormingen. Dit proces draagt ook bij aan het genezingsproces van overlevenden,” zegt Jorge.
Daarnaast organiseert FENIX theater-, muziek- en dansvoorstellingen. “Door middel van kunst laten we niet alleen zien hoe seksueel geweld plaatsvindt, maar ook hoe het mogelijk is om te genezen en verder te gaan,” legt Jorge uit.
De impact van dit werk is enorm. Het verandert niet alleen instellingen, maar ook de mensen die er werken. “We willen dat degenen die met slachtoffers werken zich afvragen: wat als dit mijn dochter, mijn zus, mijn moeder was?” zegt Jorge. “Alleen door je te verplaatsen in de situatie van het slachtoffer, door empathie, kan er echte gerechtigheid ontstaan.”